G?z Muayeneleri

Hazirlayan: Dr. Ahmet Karakurt
Ankara Numune Hastanesi G?z Klinigi

G?RME DEĞERLEND?RMES?
G?rme degerlendirmesi g?z muayene ve check-up'larinin vazgecilmez bir b?lumunu olusturur. G?rme duzeyi sonraki yapilacak degerlendirmeler acisindan ?nemli bir yer tutar. ?nsanlar karsilastirma sansina sahip olmadiklari takdirde dunyayi algiladiklari gibi zannederler ve kapasitelerinin boyutunu tasavvur edemezler. Normal g?rdugunu zanneden pekcok kimse arkadaslarinin g?rebildigi seyleri g?remedigi zaman derhal doktora muracaat eder.

G?rme azligi g?z hastaliklarinin meydana getirdigi sikayetler arasinda ilk sirayi tutar. Muayenelerde ?zel buyuklukteki harflerle g?rme test edilir. On siradan olusan bu harflerden en az dokuz sirayi bilenler normal g?rmeye sahip olarak kabul edilir. Okullarda yapilan g?rme muayeneleri en basit duzeydeki check-up'a bir ?rnek olarak g?sterilebilir. Bu sekilde eksik g?rdugu tespit edilen cocuklar daha ileri muayeneye sevk edilerek tedavilerinin yapilmasi saglanir.

cok kucuk cocuklarda g?rme muayenesi ayri bir ?neme sahiptir. 3 yasin altindaki cocuklarda g?rme durumunun degerlendirilmesi icin belli basli testler mevcuttur. Ayrica diger yapilacak muayeneler de g?rme konusunda belli bir fikir verir. 3 yasindan buyuk cocuklar genellikle E harfinin y?nu ?gretilerek g?rme muayenesine alinabilir. ?leri duzeydeki g?rme bozukluklari anne-babanin da farkedebilecegi bulgular meydana getirir. Orta duzeydeki g?rme bozukluklari ise yillarca farkedilmeden kalabildigi gibi sebep olan hastaligin durumuna g?re de ilerleme yapabilir.

G?Z NUMARASININ BEL?RLENMES?
Az g?rmenin ?nemli nedenlerinden biri g?zlerde miyop, hipermetrop veya astigmatizma gibi bir kusurun bulunusudur. Bu kusurlar cogunlukla iki g?zde mevcut olur. Bazen bir g?z normal digeri kusurlu olur, bazen de iki g?zde farkli kusurlar bulunabilir.

Kirilma kusurlari yasa g?re farkli dagilim g?sterir. cocuklarda ve kucuk yaslarda hipermetropi ?n planda iken ileri yaslarda miyop ve astigmatizma sikligi artar. 40 yasindan sonra ise presbiyopi dedigimiz ve hipermetrop gibi tashihi yapilan yakin g?rme bozuklugu meydana gelir.

Kusurlarin farkli yaslardaki tashih ve tedavisi de farklilik g?sterir. ?rnegin okula baslamadan ?nceki d?nemlerde g?rulen kusurlar cok yuksek olmadigi ve iki g?z arasinda fazla fark olmadigi surece tedavi edilmezler. Numara cok yuksek oldugunda veya iki g?z arasindaki fark fazla oldugunda ileri yaslarda tedavisi mumkun olmayan g?z tembelliginin ortaya cikmasinin engellenmesi amaciyla tedavi yapilir. B?yle durumlarda g?zluk veya kontakt lens kullandirilabildigi gibi bazen cerrahi veya lazer tedavilerine de muracaat etmek gerekebilir.

Okul d?neminde hipermetropi azalir, miyopi artarken astigmatizmada cok az degisiklik meydana gelir. Degisikliklerin tespiti icin cocuklarin en az yilda bir defa kontrolden gecirilmeleri gerekir. Uygun olmayan g?zluk veya kontakt lensler cocuklarin performansini etkiler.

?leri yaslardaki g?z kusurlari yuksek numaralarda g?rme bozukluguna yol acarken dusuk numaralarda g?rme bozuklugu yanisira basagrisi, g?z agrisi, g?zde yorgunluk gibi sikayetlere de neden olurlar.

Bazen normal muayene sonrasi da hastalarin sikayetleri devam edebilir. Bu durumda g?zlugun kontrolu gerekir. Herseyin yolunda g?runmesine ragmen gizli bir kusur veya spazm gibi durumlar da bunun nedeni olabilir.
Unutulmamasi gereken bir nokta da her hastaya her y?ntemin ayni basariyla uygulanamayacagidir. Yapilan degerlendirmeler sadece kusurun tespitine y?nelik olmamali, ayni zamanda kisi icin ideal secenegin g?zluk mu, kontakt lens mi, ameliyat mi yoksa lazer mi oldugunu da belirlemelidir.

G?Z?c? BASINc (G?Z TANS?YONU) ?LcÜMÜ
Hastalarin ?nemli bir kismi g?z tansiyonunun belirtilerini merak eder. Diger taraftan oldukca fazla sayida kisi basi veya g?zu agridiginda g?z tansiyonunun yukseldigini zanneder. Kisinin g?z tansiyonunun belirtilerini ?grenmek istemesi veya basi ve g?zu agridiginda g?z tansiyonundan suphelenmesi yanlis seyler degildir. Gercekten g?z tansiyonu bas agrisi, g?z agrisi, g?zde kizariklik, g?rme bulanikligi, isigi karsi hassasiyet ve mide bulantisi gibi sikayetler meydana getirir. Ancak bu sikayetlerin meydana geldigi g?z tansiyonu hasta sayisi toplam sayi icinde cok az bir yeri isgal eder.

G?z tansiyonunun normal degeri 10-21 mmHg arasindadir. Bu degerler 35-40 mmHg'yi gecmedikce kolay kolay bulgu vermezler. G?z tansiyonu yuksekliginin meydana getirdigi glokom isimli hastalik cogunlukla sinsi seyreder ve hasta ancak merkezi g?rmesi etkilendiginde bunun farkina varabilir. Bu ana kadar kaybedilen cevresel g?rme maalesef bundan sonra geri kazandirilamaz.

?ncelikle herkesin bu hastalik y?nunden dikkatli olmasi ve duzenli kontrolden gecmesi gerekir. Fakat bazi kisiler normal topluma g?re daha yuksek risk altindadirlar:
45 yasini gecenler,
Akrabalarinda glokom bulunanlar,
G?B anormal sekilde yuksek seyredenler,
Seker hastaligi,
Yuksek miyopi,
Uzun sureli kortizon kullanimi,
G?z yaralanmasi,
Yuksek kan basinci,
Siddetli kansizlik ve sok gecirilmis olmasi.
Bu risk grubunda olanlarin daha titiz davranmalari gerekir.

M?KROSKOB?K MUAYENE
Mikroskobik muayenede ek bir arac kullanilmiyorsa g?zun ?n kismindaki kapaklar, kirpikler, konjunktiva, kornea, sklera, iris, g?z bebegi, lens ve vitreus gibi yapilarin degerlendirmesi yapilir. Bu yapilarin hastalik veya bozukluklari genellikle bazi sikayetler meydana getirir. Bu sikayetleri bazi kisiler fazlaca deger verirken bazilari da ?nemsemez. Gercekten g?zde hicbir sorun yokken kisinin bunyesine ait fakt?rler ve cevreye ait fakt?rler nedeniyle bazi sikayetler meydana gelebilir. Ancak ayni sikayetleri g?zde bulunan bir hastalik da meydana getirebilir.

?rnegin g?zde yanma ve batma hissi uzun sureli ve yogun bir calismanin ardindan meydana gelebilir. Ama ayni sikayetler g?z kurulugu, g?z kapagi iltihabi, g?z yuzeyinin iltihabi durumlari, g?ze yabanci cisim kacmasi gibi durumlarda da meydana gelebilir. Heriki durumda da dinlenmekle bir miktar rahatlanma saglanir. Ancak sikayetler bir hastaliga bagli ise giderek artis g?sterir.

Kisacasi g?zdeki sikayet ne olursa olsun ?nemsiz g?rulmemelidir. Erken mudahale ile ileride meydana gelebilecek sorunlardan korunmak mumkundur.

G?ZYASI TESTLER?
?nsanin g?zyasi 3 katmandan olusur. Bunlar distan ice dogru yag, su ve musin katmanlaridir. Bu katmanlarin herbiri ayri ayri hucre veya bezlerden salgilanir. G?zyasi g?zumuze kayganlik vererek rahat hareket etmesini saglar, g?zumuzu mikroplara karsi korur, g?zun ?nundeki belli hucrelerin beslenmesine katkida bulunur ve en ?nemlisi cisimleri net olarak g?rmemizi saglar. G?zyasindaki herhangi bir bozukluk yanma, batma, kasinti, kuruluk, kizariklik ve bulanik g?rme gibi sikayetler meydana getirir.
G?zyasi bozukluklari kendi baslarina bir salgi bozuklugu olabildigi gibi bazen g?z yuzeyi ve cevresini tutan hastaliklarin meydana getirdigi duzensizlik seklinde de olabilir. Klinikte g?zyasi incelemeleri biyomikroskop yardimiyla yapilir. Ayrica Schirmer kagidi denilen ?zel kagitlarla g?zyasi yeterliligi tespit edilebilir.

G?zyasi eksiklik veya duzensizliklerinin erken tedavisi ileride meydana gelebilecek olan g?z yuzeyi duzensizlikleri, kornea ?demi ve sonucta g?rme kaybi gibi sikayetlerin en aza indirilmesine yardimci olur.

G?ZYASI KANALININ TEST ED?LMES?
G?z sulanmasi da toplumda sik rastlanan bir sikayettir. G?zde sulanma yapan nedenin ne oldugunun ortaya cikarilmasi gerekir. G?z enfeksiyonlari, yabanci cisimler, allerjiler, pinguekula ve pterjium denilen et buyumeleri ve cevresel fakt?rler g?zde sulanma meydana getirebilir. Bebeklerde g?z sulanmasi yapan ?nemli bir hastalik g?z tansiyonu yuksekligi yani glokomdur.

G?zde sulanma olan hastanin bu gibi durumlara y?nelik degerlendirmesinin yapilmasi gerekir. Ancak g?zyasi kanali test edilmezse muayene eksik kalmis demektir. ?nsanin g?zyasi salgi bezlerinden salindiktan sonra g?z yuzeyini islatarak burun k?kundeki pinarcik denilen b?lume gelir ve oradaki iki adet delikten ince kanallar vasitasiyla buruna aktarilir. Bu sistemin incelenmesinde bazi ?zel boyalar kullanilabilir ya da film cektirilebilir. Ama en pratik olan ve kliniklerde en cok kullanilan y?ntem ince bir kanul ile sivi verilerek kanalin acik mi yoksa kapali mi olduguna bakilmasidir.

G?Z HAREKETLER?N?N ?NCELENMES?
G?z hareketlerinin incelenmesi ?zellikle bebek ve cocuklara y?nelik check-up'larda daha fazla ?nem tasir. cocuklarda mevcut olan sasilik veya diger g?z hareket bozukluklari kolayca yakinlarinin g?zunden kacabildigi gibi bazen de herhangi bir anormallik olmadigi halde cocugun g?zunde bir kayma oldugundan suphelenilebilir. cocugun g?zunde bir kayma mi, yalanci bir sasilik mi olduguna yoksa normal mi olduguna objektif testlerle karar verilmelidir.

Sasilik muayenelerinde acma-kapama testleri, prizma testleri, ?zel lenslerle muayene, sinoptofor veya Hess perdesi gibi degisik y?ntemler kullanilir.

Sasiligin riskleri konusunda en cok korkulacak konu g?z tembelligi gelistirmesidir. Bazen ileri derecedeki kaymalar herhangi bir g?z tembelligi meydana getirmezken bazen de g?zden kacabilecek duzeydeki basit bir kayma g?rmeyi bozabilir. G?z tembelligi ancak erken yaslarda tedavi edildigi takdirde iyi sonuc alinabilir.

G?zdeki kaymalar cogunlukla kaslarin calismasindaki bir dengesizlikten meydana gelir. Hastalarin bir kisminda ise g?z g?rmedigi icin kayar. G?rmeyi bozan fakt?r bir dogumsal anomali, bir katarakt, bir glokom, bir tum?r veya g?z siniriyle ilgili bir hastalik olabilir. Kaymaya neden olan fakt?run erken tespiti g?rmenin kazandirilmasi ve kaymanin tedavisinde yardimci oldugu gibi bazen hayati ?nem bile tasiyabilir.

S?N?R TABAKASI VE G?Z S?N?R?N?N DEĞERLEND?R?LMES?
Sinir tabakasi ve g?z siniri hastanin sikayetleriyle iliskili olmadikca detayli bir incelemeye tabi tutulmayabilir. Ancak bazi sinsi hastaliklar ve risk fakt?rleri bu b?lumlerin detayli incelenmesiyle tespit edilebilir.

?rnegin belirti vermeyen bir sinir tabakasi yirtigi ilerleyerek dekolman denilen duruma d?nusup g?rme kaybina neden olabilir. Bu hastalik y?nunden risk tasiyan insanlar vardir. Bunlar yuksek miyop ve miyop astigmatlar, yakinlarinda b?yle bir hastalik gecirmis olanlar, darbeli sporlar yapanlar, g?z yaralanmasi gecirmis olanlar, g?z ameliyati gecirmis olanlar, diger g?zunden b?yle bir hastalik gecirmis olanlardir. Bir diger risk grubu sinir tabakasinin cevresel kisimlarinda dejenerasyon denilen bozukluklari olanlardir. Bu bozukluk ilgili b?lumlerin ?zel muayene y?ntemleri ile incelenmesi sonucunda ortaya cikarilabilir.
Bazen g?z sinirinin muayenesi tedavi y?nunden ?nem arzeden glokom hastaligini ortaya cikarabilir. Yuksek seyreden g?zici basinci g?z sinirinin basinda cukurluk olusturarak g?rme kaybi meydana getirir. G?zici basinc ?lcumleri ile glokom hastaligi cogunlukla tespit edilir. Bazi glokom hastalarinda ise g?zici basincinin normal sinirlar icinde olmasina ragmen g?z sinirinde hasar mevcuttur. Bu kisilere normal veya dusuk tansiyonlu glokom hastasi denir.
G?z ?nunde sinekler ucusmasi, cizgiler g?runmesi, noktalar g?runmesi, nesnelerin farkli renk ve sekillerde g?runmesi, duz bir zeminde bazi cisimlerin g?runmesi, g?zde simsek cakmalari, g?z ?nunde kurum yagmasi, perde inmesi gibi sikayetler yaygin g?rulen ancak az ?nemsenen sikayetlerdir. Bu sikayetlerin tedavi gerektirmeyen basit durumlara bagli olmasi olasiligi cok yuksektir. Ancak tedavi gerektiren bir durum varsa bu ciddi bir durumdur ve derhal tedavisi gerekir.

KORNEA EĞR?L?KLER?N?N BEL?RLENMES? VE KORNEA HAR?TASI
Bazi hastalar g?rme bozuklugu nedeniyle muayeneye gider, doktorun titiz gayretlerine ragmen verilen g?zluk veya baska tedavi aracindan memnun kalmaz. Normal muayene cercevesinde korneaya ait bazi duzensizlikler ve hastaliklar tespit edilemeyebilir. Bunlarin basinda duzensiz astigmatizma ve keratokonus gelir. Bu bozukluklarin tespiti hastanin tedavi ve rehabilitasyonunda farklilik meydana getirir.

Keratometre denilen cihazla kornea egriliginin ?lcumu ya da daha ileri bir y?ntem olarak korneal topografi cihaziyla korneanin kiricilik haritasinin cikarilmasi b?yle durumlari ortaya cikarir. Kontakt lens kullanmak veya lazerle g?zlerini tedavi ettirmek isteyenlerin de bu incelemelerden gecmesinde fayda vardir.

KORNEA KALINLIĞININ BEL?RLENMES?
Kornea kalinliginin belirlenmesi klinikte en cok lazerle g?zlukten kurtulmak isteyenler acisindan ?nem arzeder. Bunun disinda tanisal amacli olarak da kornea kalinliginin ?lcumu yapilabilir.

Check-up'ta kornea kalinliginin ?lcumu en cok g?zici basinci yuksekligi olanlarda mana ifade eder. G?zici basinc yuksekligi herhangi bir g?rme bozuklugu meydana getirmiyorsa, g?rme alaninda bozukluk yapmiyorsa, g?z sinirinde hasar meydana getirmiyorsa glokom hastaligi var dememiz zorlasir. Bu durumdaki hastalar yakin takibe alinir ya da bazi doktorlar tedavi vermeyi uygun g?rurler. Glokom hastaligi olmadigi halde b?yle bir tedavinin baslanmasi hastaya hem ekonomik kulfet hem de psikolojik sikinti getirir. Son zamanlarda yapilan calismalarda kornea kalinliginin fazla oldugu kisilerde g?zici basincinin yuksek ?lculebildigi vurgulanmaktadir. Kornea kalinlik ?lcumu supheli hastalarda glokom tanisindan uzaklastirabilecegi gibi ?nceden yanlis glokom tanisi almis kisilerin de ortaya cikarilmasini saglar.

G?Z YAPILARININ ?LcÜMÜ
Normal cetveller kullanilarak g?zun ?n kismindan g?rulen kapaklar, kapak araligi, kornea genislik ve yuksekligi, iki g?z arasindaki mesafe gibi ?lcumler yapilabilir. Hertel ek-zoftalmometre denilen ?zel bir aletle g?zun ?ne dogru cikkinligi ?lculebilir. Ultrason dalgalariyla da g?zun ?n-arka uzunlugu, lensin kalinligi ve ?n kamara derinligi gibi ?lcumler gerceklestirilebilir.

Bu ?lcumler ile g?z kapaklarinin normal pozisyonda olup olmadigi, kapaklarda herhangi bir dusukluk olup olmadigi, korneanin normal boyutta olup olmadigi, g?zlerin ileri dogru cikkinliginin normal olup olmadigi ve g?z icine ait ?lcumlerin normal olup olmadigi anlasilabilir.

Bu kriterlerin herbirinin belli hastaliklarin tanisinda ve klinik uygulamalarda yeri vardir.

RENK G?RMEN?N DEĞERLEND?R?LMES?
Renk g?rme muayenesi ?shihara denilen ve renkli noktalardan olusan harflerin okutuldugu bir kitap ile yapilir. Daha ileri renk g?rme testleri oldugu gibi renk yumaklari tarzinda basit testler de mevcuttur.

Renk g?rme bozuklugu ya da renk k?rlugu sik g?rulen bir durum olup anne-babadan cocuklarina gecis g?sterir. Bu bozukluk y?nunden kiz cocuklari cogunlukla tasiyici olarak kaldiklari icin erkeklerde daha sik g?rulur.

Renk g?rme muayenesi de bazi hastaliklarin tani ve tedavisinde kullanilir. Ancak en buyuk ?nemi ileride muvazzaf asker, pilot, guvenlik g?revlisi veya polis olmak isteyenlerde belirir. Ayrica surucu belgesi alabilmek icin de renk k?rlugunun olmamasi gerekir. ?nceden belirlenecek renk k?rlugu cocuklarimiza y?n verme konusunda bize yardim olacak, beklentilerimizi ona g?re ayarlayacak ve sahip olamayacagimiz firsatlarin kapisina vardigimizda b?yle bir kusurun tespiti ile daha fazla hayal kirikligina ugramaktan kendimizi muhafaza etmis olacagiz.

GEN?S KAPSAMLI CHECK-UP
Genis kapsamli check-up denilince g?zle ilgili bilgi verebilecek pekcok tetkik dahil edilebilir. Ancak bu kapsamda kisaca bahsedecegimiz bu tetkikler gerek kulfetli olmasi, gerekse bazi yan tesirlerinin bulunmasi nedeniyle doktorun luzum g?rmesi halinde teklif edilir ve hasta da isterse yapilabilir.

G?z ultrasonografisi muayeneye ragmen g?zun arka kisminin g?rulemedigi veya g?z kuresi cevresindeki dokularin degerlendirilmesi gerektigi durumlarda kullanilir. Bazen g?zun arka kisminda g?rulen bir kitlenin de ultrasonla degerlendirmesi yapilabilir.

G?rme olayi g?zle baslar ve basimizin tam arkasinda bulunan beyin kisminin g?runtuyu algilamasi ile sona erer. Ayrica degisik refleksler ve g?z hareketleri beynimizin belli b?lumlerince kontrol edilir. Bu sistemlerle ilgili gerek g?rdugumuz gerekse g?remedigimiz b?lumlerin degerlendirilmesi acisindan klasik r?ntgen filmleri, bilgisayarli tomografi, manyetik rezonans g?runtuleme, karotid arter ultrasonografisi ve ilacli tetkikleri yaptirabiliriz.

G?zun sinir ve damar tabakasinin hastaliklarinin tanisinin konulmasinda koldan ilac verilerek cektirilen fundus floresein anjiografi ve indosyanin yesili anjiografi gibi tetkikler yaptirilabilir.

Sinir tabakasi ve g?rme sinirinin degerlendirilmesi icin cok ileri y?ntemler kullanilabilir.
G?rme alani tetkiki yaptirilarak glokom ve g?rme yollarinin hastaliklari konusunda fikir sahibi olunabilir.

Teknolojik gelismeler hergun yeni yeni imkanlar sunmakta ve hastaliklarin tanisi daha da kolaylasmaktadir. Geri d?nusu olmayan bir yola girilmeden ?nce cocuklarimizi en azindan 3 yasindan ?nce bir defa muayeneden gecirelim. Daha ileri yaslarda da yilda bir defa check-up amacli g?z muayenesini ihmal etmeyelim.
 

Hazirlayan Secdegulleri.Net ve Secdegulleri.Net Sitelerine Tesekkurler

Copyright © Asagi Homurlu Kasabasi Resmi Web Sitesi Yayıncı Firmalardan İzin alınarak. Yayınlanabilir.

Yayınlanma: 2005-09-06 (1046 okuma)