cocuk Ek Besinleri : Yumurta ve Et

Hazirlayan: Dr. Nurten Budak
Saglik Bakanligi AcSAP Genel Mudurlugu Beslenme ve Diyet Uzmani

Bir civcivin gelismesi icin butun besin ?gelerini iceren yumurta, ?rnek protein kaynagidir. Bu da buyumekte olan bir organizma icin ?nemli bir ?zelliktir. Yumurta proteini, amino asitlerin hepsini yeterli oranda iceren ve kolay sindirilen ve %100 vucut proteinlerine d?nusebilen  "ustun kaliteli" proteindir. Bir adet yumurtada  6 gram kadar protein, 5.5 gram kadar yag ve cok az karbonhidrat vardir. Ayrica A vitamini ve bazi B vitaminIerinden de zengindir. Yumurtanin sarisi akina oranla daha fazla yag, protein ve demir icermektedir ve iyi bir cinko kaynagidir.

Yumurta sarisi yuksek kolesterol icermesine karsin yagi doymamis oldugundan kolesterolu yukseltici etkisi kirmizi etten daha dusuktur. Yumurta ulkemizdeki en ucuz  iyi kaliteli protein kaynagidir.

Alti aylik olana kadar sadece anne sutu ile beslenmis bir bebege yogurt, meyve suyu, sebze corbasinin ardindan ek besin yumurta sarisi verilmeye baslanir. 1 cay kasigi kadar(1/4 yumurta sarisi), iyi haslanmis yumurta sarisi corbalarinin ya da sutunun icine katilarak verilir ve 3 gunde bir miktari arttirilabilir. Dolayisiyla bebek 15 gun sonra tam yumurta sarisi alir. Daha sonra yumurta, beyazi ile verilmeye baslanir. Yine yumurta beyazi da ¼ tam yumurtanin beyazi olarak sarisiyla beraber verilmeye ve 3 gunde bir miktari arttirilir. Sekiz aydan sonra bebek gun asiri 1 adet yumurta yemelidir. Yumurta verildigi ilk gunden itibaren bebek alerji y?nunden izlenmelidir.

Bebege verilen yumurta taze olmali ve iyi pisirilmelidir. Pisirme ile yumurtanin sindirimi kolaylasir. cig yumurta B vitaminlerinden biotinin vucut tarafindan kullanilmasina engel oldugundan zararlidir. Sarisinin katilasincaya kadar pismesi mikrobiyolojik acidan da ?nem tasimaktadir. ?yi pismemis yumurtadan salmonella gibi mikroorganizmalar insana gecebilmektedir. Ancak, uzun sure pisirildiginde de lezzeti azalmakta ve sarisinin etrafinda olusan yesil halka k?tu g?runmesine ve k?tu kokmasina daha da ?nemlisi besin degerinin azalmasina neden olmaktadir.

Bunlari ?nlemek icin, bebegin tuketecegi yumurta yikanir, hafif buharlasmaya baslayan ancak kaynamayan suda, 8-10 dakika kaynatilir ve derhal soguk suya tutularak sogutulur.

Yumurta, bebeklere sut, corba gibi yiyeceklerle karistirilarak ya da omlet yapilarak ve ispanak, kabak, domates, patates gibi sebzelerle pisirilerek de cocuga yedirilebilir. Bunun icin ?nce sebzeler yikanir, dogranir ve pisirilir. Pismesine yakin icine yumurta kirilir. Yumurta, c?kelek ya da peynirle karistirilarak  pismis makarnaya eklenir. B?ylece besleyici degeri yuksek ve g?rece ucuz yemekler elde edilir.

Etler de biyolojik degeri yuksek, iyi kaliteli protein kaynagidirlar. Ayrica yumurta gibi B grubu vitaminler, vucuda iyi kullanilabilen demir ile cinkodan zengindirler, ayni zamanda bir enerji kaynagidirlar. Ülkemizde genellikle koyun, sigir, kumes hayvanlarinin etleri ve balik tuketilmekte ve sucuk, pastirma, salam gibi et urunleri de yapilmaktadir.

Bu gruptan bebegin 7 aylik oldugunda aldigi ilk ek besin tavuk etidir. Haslanmis tavuk eti, corbalarin icine katilarak ya da ekmek, pilav ve makarna ile birlikte bebege yedirilir.

Bebege et, kiyma seklinde verilir. Kiyma hafif ateste kendi verdigi suyu cekene kadar pisirilip(kavrulmaz) corbalarin ya da yemeklerin icine konarak ya da izgara k?fte yapilarak bebege yedirilir. Bebege k?fte hazirlanirken; yagsiz iri cekilmis dana kiymasi, islatilmis cok az ekmek ici ve yikanmis, ince dogranmis cok az maydanoz ile yogrulur, isitilmis firinda ya da tavada pisirilir. Ekmek yerine haslanmis pirinc konularak sulu k?fte olarak da pisirilebilir.  Bebek icin etli sebze yemegi hazirlarken; ispanak, kabak, domates, patates, biber ve semizotu gibi bir sebze yikanir ve tencereye dogranir. Bir  k?fte kadar kiyma, 1 yemek kasigi pirinc, mercimek ya da bulgur ile 1 tatli kasigi sivi yag ve az su konulup pisirilir. Sebzenin turune g?re dolma ya da kiymali sebze yemegi olarak yedirilir. Bebege verilen bu besinlerin hicbirisine tuz konulmaz. Bebek bir yasina geldikten sonra yemekleri iyotlu tuz kullanilarak pisirilir.

Bebege verilmesi gereken ?nemli bir besin de baliktir. Balik ve diger su urunleri “elzem yag asitleri??? olarak bilinen linoleik ve linolenik asitlerden zengindir. Bu yag asitlerinin diyette yer almasi koroner kalp hastaliginin ?nlenmesi, beyin ve retinanin gelisimi ve sagligi icin gereklidir. On bir aylik olan bebek haftada bir kez taze balik tuketmeye baslar
Bebeklere verilecek balik, izgara ya da bugulama olarak ve kilciklari ayiklanarak yedirilir.

Bebeklere verilecek tek sakatat karacigerdir. Karaciger suda, hafif sicaklikta pisirilip, ezilerek verilir. Beyin, b?rek ve yurek gibi sakatatlar bebege yedirilmez.

Kirmizi et veya kumes hayvanlarinin etlerinden yapilan ve katki maddesi iceren pastirma, sucuk, salam ve sosis bebek ve cocuk beslenmesinde hicbir sekilde yer almamasi gereken besinlerdir. Ayrica acili, baharatli, tuzlu, cig veya iyi pismemis ve mangalda pismis et yemekleri ve k?fteler bebek ve cocuklara yedirilmemesi gereken besinlerdir.